Değerli Arkadaşlar,
Yapı denetim kuruluşları ile bunların bünyesinde çalışan mühendis mimarları olarak, Türkiye’de depreme dayanıklı binalar yapılması ve insanların can ve mal güvenliğini gerçek anlamda sağlayacak iyi, etkin ve bağımsız denetim yapılmasını istiyorsak; “ birlikte ve güçlü bir yapı içerisinde olmalıyız”. Birlik olarak birlikte tek amaç için hareket etmemiz gerekir.

Türkiye’de 11 yıldan beri uygulanmakta olan yapı denetim sisteminin bağlı olduğu 4708 Sayılı Kanunun bazı eksik yönleri olmasına rağmen; bugüne kadar kanun kapsamında inşaatları tamamlanmış olan yapılarda,  özellikle “Taşıyıcı Sistemi” ilgilendiren imalatlarda, yüzde 90 oranında başarı sağlanmıştır. Kanun üzerinde yapılacak bazı revizelerle bu oranı tüm imalatlarda daha yüksek başarı seviyesine ulaştırmak mümkündür.

4708 Sayılı Kanunun eleştirdiğimiz maddelerinden biri “Ceza Maddesidir”. Kanunun 8.Maddesine göre ceza alan Kuruluşlar ile mühendis mimarların büyük çoğunluğu, ruhsat eki onaylı projelere uygun denetim yapmadıkları için geçici faaliyet durdurma cezası almışlardır. Ancak, cezaya esas tespitlerin yapıldığı tarihte onaylı projeye aykırı yapılmış imalatlar daha sonra “tadilat projesiyle” mevzuata uygun hale getirilmişlerdir. Yapı denetim sistemini bozan ve tarafları mağdur eden bu uygulama düzeltilmelidir. Onaylı projeyi çizen “Proje Müellifi” ile projeyi onaylayan ve sorumluluk alan “Proje Denetçisi” nin inşaat sürecinde ihtiyaç duyulan ve “İMAR MEVZUATINA UYGUN” olan değişikliklerinin, daha sonra tadilat projesinin hazırlanıp ruhsata bağlatması şartıyla, inşaat mahalinde yapılabilme yetkisi verilmelidir. Bu durumda mükerrer tadilat ruhsatlarının alınması önlenecek ve bürokratik işlemler azalacaktır. Diğer taraftan da yapı denetim kuruluşları ile birlikte mimar mühendisleri ve yapı sahibi ile müteahhidi mağdur olmayacaktır.  Yeni hazırlanan kanun taslağında “denetlenen ile denetleyen arasındaki ticari ilişkinin ortadan kaldırılması” yönünde bir düzenleme yapılmamıştır. Müteahhit, Yapı Denetim Kuruluşunu kendisi belirlediği sürece, sektörde sağlıklı bir denetim sürecinin oluşması mümkün değildir.

Ayrıca, 648 sayılı KHK ile hizmet bedellerinin yarı yarıya düşürülmesi ve peşpeşe çıkartılan ek yönetmeliklerle, Yapı Denetim Kuruluşları sayısının arttırılması ve sayı sınırlamasının kaldırılması ile ülke çapında belli bir standart yakalamış olan yapı denetim sistemi işlevsiz hale getirilmiştir. Bir ilde yapı denetim kuruluşları sayısının artması ile kaliteli bir denetim yapılması arasında tamamen ters orantı söz konusudur. Oluşacak haksız rekabet ortamının önüne geçilmelidir.

Depremlerin birer afete dönüşmesini istemiyorsak “can ve mal güvenliğini” esas alacaksak; yapı denetim sisteminin, bugüne kadar her ortamda dile getirdiğimiz aşağıdaki çözüm önerileri ışığında, değiştirilmesi gerekmektedir:

1. Denetleyen ile denetlenen arasındaki ticari ilişkinin ortadan kaldırılarak Yapı Denetim Kuruluşlarının Elektronik ortamda görevlendirilmesi,
2. 05.02.2008 tarihli Yönetmelik kriterlerine göre belirlenmiş olan İllerdeki “Sayı Sınırlaması”nın devam etmesi,
3. 03 Nisan ve 14 Nisan 2012 tarihli Yönetmelik değişikliklerinin iptal edilmesi,
4. Ceza maddelerinin “uyarı” yapılmasından başlayarak kademeli ve makul cezalar verilecek şekilde değiştirilmesi,
5. Kanunun 9.Ceza maddesinde; mühendis ve mimarların “Kamu Görevlisi” sıfatıyla yargılanması yerine TCK 184.Maddesine göre yargılanması için düzenleme yapılması,
6. İmar mevzuatına uygun “Şantiyelerde yapılacak imalatlarda onaylı proje dışına çıkılması durumunda; iş sonunda(Yapı Kullanma İzin Belgesinden önce) tadilat ruhsatına bağlanması şartıyla, Proje Müellifi ile Proje ve Uygulama Denetçisi tarafından tutanak altına alınmak suretiyle inşaata devem edilmesinin yasal olarak sağlanması,
7. Mali ve Mesleki Sorumluluk Sigortalarının sisteme dahil edilmesi,
8. Asgari hizmet bedeli oranlarının %2 ile %4 arasında yeniden belirlenmesi,
9. Denetçi belgesi alma kriterlerinin değiştirilerek “Yetkinliğin” ön plana çıkartılması,
10.  Sistemde görev alacak Mühendis ve Mimarlara eğitim verilmesi, sicillerin tutulması ve özlük haklarının korunması konularında Meslek Odalarıyla işbirliği yapılması, gerekmektedir.

Yönetim Kuruluna seçilmiş olan arkadaşlarımla beraber “Tüm Şube Başkanlarının” katkı ve desteği ile yeni dönemde “Yapı Denetim Kanunu” ve “Yönetmeliklerinin” ülke yararına olacak şekilde değiştirilmesi için çalışacağımıza inanıyorum. Saygılarımla,

Hüseyin KAYA
Genel Başkan